Listeria blijft één van de meest hardnekkige en gevaarlijke bacteriën in de voedingsindustrie. Het kan overleven en zelfs groeien bij lage temperaturen, zich nestelen in vochtige omgevingen en lange tijd onopgemerkt blijven. Het gevolg? Productrecalls, productiestops, en reputatieschade omdat consumenten ziek worden. Of erger nog; komen te overlijden.
Gelukkig is er een driedelige aanpak die het risico aanzienlijk verkleint: Reiniging, Omgevingsmonitoring en Routing.
In dit artikel lees je hoe deze drie pijlers samen zorgen voor een Listeria-vrije productieomgeving, én hoe je ze concreet toepast in de praktijk.
Listeria monocytogenes is geen alledaagse bacterie. Waar veel pathogenen bij lage temperaturen inactief worden, blijft Listeria actief. Het kan zich vermenigvuldigen in koelcellen, biofilms vormen in afvoerputten en via waterdruppels of aerosols verspreiden naar andere delen van je faciliteit.
Met name in productieomgevingen waar natte reiniging plaatsvindt, ligt (kruis)besmetting op de loer.
Daarnaast zijn de wettelijke eisen aangescherpt. De Europese Verordening (EU) 2024/2895 schrijft voor dat producenten gedurende de volledige houdbaarheid van hun product moeten kunnen aantonen dat het voldoet aan de Listeria-norm. Een stevige uitdaging, die vraagt om een goed ingericht preventieplan.
Een goed reinigingsplan is het fundament van Listeria-preventie. Het gaat hierbij niet alleen om wat je schoonmaakt, maar ook om hoe vaak en met welke middelen.
Listeria houdt van vocht. Stilstaand water onder machines, in afvoerputten of goten vormt een ideale broedplaats.
Koelcellen en vochtige opslagruimtes zijn extra risicovol: hier kan Listeria overleven en groeien, zelfs bij temperaturen onder 5°C.
Het reinigen van CIP-systemen en OPC doe je met de producten van Ecolab.
Listeria kan zich ophopen in transportbanden, snijmachines, slicers en meng- of verpakkingsmachines. Met name kieren en naden zijn extra risicovol.
Oude, vochtige schoonmaakdoeken en borstels zijn beruchte besmettingshaarden.
Menselijke overdracht is een onderschat risico.
Desinfectiedoekjes
Ecolab reinigings- en desinfectiemiddelen (CIP en oppervlaktereiniging en desinfectie)
Zelfs het beste reinigingsplan is nutteloos als je niet controleert of het werkt. Omgevingsmonitoring zorgt ervoor dat je problemen ontdekt voordat ze escaleren.
Door monitoring slim te combineren met een taakregistratiesysteem weet je precies wie, wanneer en hoe heeft schoongemaakt. Ontdek je toch Listeria, dan kun je gericht actie ondernemen – bijvoorbeeld een extra training of procesaanpassing. Taakmanager is hier uitermate geschikt voor!
Fase | Geschikte producten |
Validatie | Hygiena InSite Listeria, Hygiena InSite L.mono Glo |
Verificatie | Dimanco dipslide LIST, NEOGEN Petrifilm Listeria, Dimanco BT2 dipslide, Hygicult TPC dipslide, ATP-swabs |
Monitoring | NEOGEN Petrifilm Listeria (kwantitatief), ATP-swabs, indicatorstrips (residu) |
De zuivelindustrie kent complexe processen met uiteenlopende risico’s voor medewerkers. De vijf grootste risico’s die we hier hebben besproken, verbrandingsgevaar, contact met chemicaliën, gehoorschade, val- en verstikkingsgevaar en snijgevaar, kunnen (blijvend) letsel veroorzaken bij medewerkers. De juiste PBM’s dragen bij aan het beperken van de kans op letsel, als het niet mogelijk is om de situatie op andere manieren standaard veiliger te maken.
Met name de verspreiding van de Listeria bacterie beperk je door slimme routing en zone-indeling. Houd met het indelen van je productieruimte rekening met high-, medium- en low-care zones. Houd daarnaast rauw en bereid voedsel strikt gescheiden en gebruik hulpmiddelen die besmettingsroutes doorbreken:
Let ook op lucht- en waterstromen: positieve luchtdruk in high-care zones, geen condens op wanden en plafonds of aan leidingen en zo min mogelijk water in risicogebieden. Zo krijgt Listeria geen kans om mee te liften in je productieproces.
Technische maatregelen werken alleen als mensen ze consequent uitvoeren. Dat vraagt om een sterke voedselveiligheidscultuur.
De online leeromgeving Brilliant Brains Bootcamp kan hierbij helpen. Door kennis te combineren met praktijkvoorbeelden en regelmatige herhaling, blijft hygiëne top of mind bij iedereen op de werkvloer.
Listeria-preventie is dus een continu proces van reiniging, controle en optimalisatie.
Met Reiniging, Omgevingsmonitoring en Routing zet je een robuust systeem neer dat risico’s verkleint en voldoet aan de strengste voedselveiligheidsnormen.
Samengevat:
Door deze drie pijlers consequent toe te passen, verklein je niet alleen de kans op besmetting, maar bescherm je ook je merk, je product en je klanten.
